CIECHOCINEK ATRAKCJE

- DWOREK PREZYDENTA

U zbiegu dzisiejszych ulic Wojska Polskiego i Leśnej, w narożniku Parku Sosnowego stoi Dworek Prezydenta RP. Źródła podają, że do jego powstania przyczyniła się wizyta prezydenta RP Ignacego Mościckiego, który to w czerwcu 1932 roku uczestniczył w otwarciu basenu termo solankowego, a następnie przez kilka tygodni wypoczywał w Ciechocinku. Prawdopodobnie właśnie wtedy zrodził się pomysł budowy dworku - rezydencji dla Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. I chociaż dworek gotowy był już w 1933 roku, prezydent Mościcki nigdy już nie zawitał w uzdrowisku. W latach 1933 - 1939 w dworku gościli wysocy urzędnicy państwowi, a w czasie wojny budynek stał się siedzibą gestapo. Po wojnie dworek znajdował się w gestii Kancelarii Prezydenta, następnie w latach 1952 - 1956 należał do Kancelarii Rady Państwa. Przekazany w 1956 roku uzdrowisku, stał się siedzibą Ośrodka Badawczo-Naukowego Kliniki Laryngologicznej Akademii Medycznej w Warszawie. W następnych dekadach budynek miał kolejnych właścicieli: Wojewódzką Radę Narodową w Bydgoszczy, Wojewódzką Radę Narodową we Włocławku. Z początkiem lat osiemdziesiątych oddany został władzom miasta Ciechocinka, które przeznaczyły go na przedszkole. Po przeniesieniu przedszkola do innego budynku, w 2001 roku władze Ciechocinka przekazały obiekt kancelarii Prezydenta RP. Z inicjatywy ówczesnego Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego dworek wyremontowano i przeznaczono na cel publiczny. 2 maja 2003 roku został oddany do użytku jako ośrodek informacyjno-edukacyjny Kancelarii Prezydenta RP.

- KOŚCIÓŁ PARAFIALNY

Budowa kościoła parafialnego w Ciechocinku rozpoczęła się w 1873 roku. Plan kościoła, w stylu neogotyckim, był autorstwa warszawskiego architekta Edwarda Cichockiego. Świątynię wybudowano w cegle. Ołtarz główny i ołtarze boczne wykonano z białego marmuru kararyjskiego. W ołtarzu głównym umieszczono obraz Przemienienia Pańskiego, a na zasuwie śś. Apostołów Piotra i Pawła - patronów parafii i kościoła. W ołtarzu północnym stanęła figura św. Antoniego, a południowym Matki Boskiej Łaskawej. Wieże kościelne z trzema dzwonami, pokryte zastały miedzianą blachą. Kościół dopiero ok. 1905 roku zyskał pełen wystrój architektoniczny. Założono witraże, sprawdzono 12-głosowe organy wykonane przez braci Blombergów. W 1905 na fasadzie kościoła stanęły figury świętych. Benedykcji świątyni dokonał 15 sierpnia 1884 roku ksiądz prałat Franciszek Stopierzyński, a uroczystej konsekracji biskup włocławski Stanisław Zdzitowiecki w dniu 15 października 1904 roku. Początkowo kościół podlegał pod parafię w Raciążku. Dopiero w 1918 roku, dekretem biskupa włocławskiego Stanisława Zdzitowieckiego erygowano kościół i utworzono parafię. Okręg parafialny utworzyły: Ciechocinek, Nowy Ciechocinek, Słońsk Dolny, Słońsk Górny, Wołuszewo i Wygoda. Wzrost liczby mieszkańców uzdrowiska i napływ kuracjuszy spowodowały konieczność rozbudowy kościoła. Prace mające na celu utworzenie większej przestrzeni dla wiernych, przy zachowaniu dawnej kompozycji i wnętrza świątyni prowadzono w latach 1984-1989. W części nadziemnej wprowadzono nowe: transept, prezbiterium, zakrystię i biuro. W podziemiu powstało 5 nowych pomieszczeń. Z początkiem 2000 roku zainstalowano nowe nagłośnienie. W kolejnych latach uzupełniono ubytki cegieł oraz naprawiono uszkodzoną blachę miedzianą. Świątynia zyskała też nowe ławki i konfesjonały, a w 2005 roku wyremontowane zostały organy. Obecnie w kościele prowadzone są prace remontowe jednej z wież.
Od 16 października 2018 roku, decyzją biskupa włocławskiego Wiesława Meringa, świątynia stanie się kolegiatą i siedzibą ciechocińskiej kapituły kolegiackiej.

- TĘŻNIE SOLANKOWE

Tym artykułem rozpoczynamy cykl pt. "Atrakcje Ciechocinka". Na stronie będą pojawiały się kolejne artykuły na temat miejsc, które wyróżniają nasze uzdrowisko na tle innych. Rozpoczynamy od niewątpliwie największej ciechocińskiej atrakcji, bez której Ciechocinek nie zaistniałby jako uzdrowisko, a mianowicie tężni solankowych.
Ciechocińskie tężnie solankowe to największa tego typu drewniana konstrukcja na świecie, wybudowana na planie podkowy. Zostały one zaprojektowane przez profesora Akademii Górnicznej w Kielcach Jakuba Graffa. Projekt trzech tężni opracował on na podstawie odkrytych w drugiej połowie XVII wieku źródeł solanki. Dwie pierwsze tężnie solankowe o długości 652 i 724 metry, powstały w latach 1824-1828, trzecia, najkrótsza, o długości 366 metrów, w roku 1859. Podstawę tężni stanowi 7000 wbitych w ziemię dębowych pali, które utrzymują świerkowo-sosnową konstrukcję wypełnioną tarniną. Drewniane konstrukcje po bokach zabezpieczone są podporami. Góra tężni natomiast zabezpieczona jest balustradą i kołkami. Tam też znajdują się drewniane koryta odprowadzające solankę na tarninowe ściany tężni. Spływająca solanka pod wpływem słońca i wiatru paruje, tworząc specyficzny okołotężniowy mikroklimat obfitujący w jod, sód, chlor i brom. W dolnej części każdej z tężni znajdują się zbiorniki, w których gromadzona jest stężona solanka. Jej obieg regulują pompy usytuowane w przepompowni. Niegdyś rolę tą pełniły wiatraki, które dzisiaj stanowią dekoracje tężni. Tężnie początkowo służyły jednak do zagęszczania solanki i odzyskania z niej soli. Dopiero z czasem odkryto ich lecznicze właściwości, które do dzisiaj doceniają kuracjusze z Polski i zagranicy.

22 listopada 2017 roku ciechocińskie tężnie zostały wpisane na listę Pomników Historii.

 - WARZELNIA SOLI   

 Warzelnia soli to najdawniejszy w Polsce zakład przemysłowy działający do dzisiaj. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku złoża soli w Wieliczce i Bochni znalazły się w zaborze austriackim. Król Stanisław Poniatowski poparł wówczas uchwałę Sejmu Wielkiego, która zobowiązywała Komisję Skarbu Koronnego do budowy fabryki soli w Ciechocinku. Warzelnia soli powstała w latach 1824 - 1830 z inicjatywy Stanisława Staszica i księcia Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Projekt budowy warzelni opracował inżynier Jakub Graff. Składała się ona z trzech murowanych budynków warzelnianych, magazynu solnego, warsztatu bednarskiego, kuźni oraz przechowalni sprzętu gaśniczego. Od prawie 190 lat wytwarzana jest tutaj sól spożywcza oraz jej pochodne: szlam i ług leczniczy. Warzelnia to końcowy element ciągu technologicznego - właśnie tu odbywa się ostatni etap odparowywania i krystalizacji. Stężona solanka transportowana jest rurociągiem do tężni solankowych do znajdujących się tu rezerwuarów, gdzie osiąga temperaturę 45ºC. Następnie roztwór solny podgrzewany jest do temperatury 100ºC, co powoduje wytrącanie się kryształków soli, które opadają na dno. Kryształki soli wybiera się i osusza na specjalnych półkach, po czym trafiają one do suszenia w mechanicznych bębnach. Obecnie warzelnia obok produkcji soli, pełni rolę muzeum. Znajdziemy tu zabytkowe narzędzia, służące dawniej do produkcji soli, ale również eksponaty związane z lecznictwem uzdrowiskowym, m.in. przyrządy do gimnastyki pochodzące z początku XX wieku. Zobaczymy tu również miniaturę tężni oraz osady powstające z solanki na różnych etapach jej produkcji. Uwagę zwraca XIX drewniany zbiornik na stężoną solankę. Warzelnia soli, to miejsce które nie można pominąć goszcząc w uzdrowisku. Wśród popołudniowych propozycji spędzenia czasu wolnego, Sanatorium Uzdrowiskowe "Chemik" oferuje m.in.: spacer i zwiedzanie zabytkowej warzelni soli. Chętnych nigdy nie brakuje.

         - FONTANNA "GRZYBEK"

Obok tężni solankowych, fontanna "Grzybek" to najbardziej charakterystyczne miejsce w Ciechocinku. Usytuowana w centrum uzdrowiska, nieopodal wejścia do Parku Zdrojowego, pełni nie tylko funkcję atrakcji Ciechocinka, ale też przemysłową. To właśnie ze znajdującego się pod fontanną źródła solankowego Nr 11, solanka o stężeniu 5,5% pompowana jest wprost do ciechocińskich tężni. Odwiert źródła ma głębokość 414 metrów. Projekt fontanny stanowiącej obudowę źródła wykonał architekt Jerzy Raczyński, syn wieloletniego dyrektora Zakładu Zdrojowego Mariana Raczyńskiego. Fontanna od samego początku miała kształt grzyba i pomimo wielu rekonstrukcji i remontów utrzymała swój kształt. "Grzybek" został jedynie podwyższony i przesunięty kilka metrów od pierwotnego położenia. Ze ściekającej z niego solanki, woda częściowo odparowuje, stanowiąc naturalne inhalatorium. Powietrze przy fontannie jest bogate w cząsteczki jodu. Właśnie dlatego tak tłumnie odwiedzają ją kuracjusze, w tym goście Sanatorium Uzdrowiskowego "Chemik", którzy odpoczywając na ustawionych wokół fontanny ławkach, wdychają leczniczy aerozol. Obecnie po niedawnym pęknięciu kielicha fontanny, "Grzybek" jest remontowany.

           - MUSZLA KONCERTOWA

W centrum Parku Zdrojowego znajdziemy kolejne miejsce, do którego warto dotrzeć zwiedzając Ciechocinek. To wzniesiona w Parku Zdrojowym w 1908 roku muszla koncertowa, zbudowana w stylu zakopiańskim. Autorem projektu był profesor Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu Waldemar Fedders. Na rzucie prostokąta, na kamiennej podmurówce wzniesiono zrębową konstrukcję z półkolistą sceną. Ciekawostką jest, że wszystkie elementy muszli zostały wykonane w Warszawie i stamtąd przetransportowane koleją do uzdrowiska. Ciechocińska muszla koncertowa dzisiaj nadal jest miejscem licznych wydarzeń muzycznych. Odbywają się tutaj cykliczne imprezy m.in. Regionalny Przegląd Orkiestr OSP, Młodzieżowy Przegląd Piosenki, Festiwal Wielka Gala Tenorów, Spotkania z Folklorem Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej, Festiwal Piosenki Młodzieży Niepełnosprawnej, Festiwal Operowo-Operetkowy, Festiwal Happy Jazz oraz Blues bez Barier. Od tego roku, po wielu latach przerwy, na scenie muszli można usłyszeć Orkiestrę Zdrojową.

          - TEATR LETNI

Zwiększająca się stale liczba gości przybywających do Ciechocinka w celach leczniczych, wymogła m.in. rozwinięcie infrastruktury rozrywkowej. Coraz większą uwagę przykładano do zapewnienia gościom rozrywek, tak aby uprzyjemnić im spędzany w uzdrowisku czas. W pierwszych latach istnienia Ciechocinek posiadał zaledwie kilka domów i oberże. jednak już wtedy w szopie przy Białych Błotach powstał pierwszy prowizoryczny teatr.  Był to rok 1839. Po niespełna pięciu latach teatr przeniesiono do budynku w pobliżu kwater zamożniejszych gości Ciechocinka. Składał się on z prowizorycznej sceny oraz dwóch garderób. Publiczność początkowo oglądała przedstawienia, siedząc na wystawionych ławkach, a czasem dobudowano widownię. W teatrze poza wystawianiem spektakli organizowano również koncerty i wieczorki taneczne. W 1852 roku w czasie epidemii cholery budynek teatru został zamieniony na szpital, a jego dalsze losy stanęły pod znakiem zapytania. Teatr początkowo przeniesiono do stajni przy oberży i planowano jego remont, jednak stan finansów i inne potrzeby uzdrowiska nie pozwoliły na realizacje tego celu. Przeprowadzono jedynie niewielkie remonty i modernizacje. W 1882 roku Zarząd uzdrowiska podjął decyzję o budowie nowego teatru, w nowej lokalizacji - pomiędzy stacja kolejową, a hotelem Mullera. Pierwsze plany architektoniczne teatru, ze względu na niespełnianie wymogów bezpieczeństwa przeciwpożarowego nie zostały zaakceptowane. W 1884 roku, w konkursie ogłoszonym przez Towarzystwo Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim wyłoniono nowy projekt, autorstwa Karola Kozłowskiego. Ostatecznie plan konstrukcyjny i kosztorys został opracowany przez Adolfa Schimmelpfenniga. Zachowany do dziś teatr jest przykładem bardzo modnego wówczas stylu szwajcarskiego. Początkowo teatr posiadał 240 miejsc i 6 lóż. Po rozbudowie w 1901 roku przybyły dwie dodatkowe loże i balkon. Wtedy też rozbudowano scenę i zaplecze. Ówcześni goście i kuracjusze rozwijającego się uzdrowiska oczekiwali oprócz kąpieli solankowych również i innych atrakcji. Pod koniec XIX wieku często występowały tu zespoły teatralne m.in. Pawła Ratajewicza, braci Stanisława i Kazimierza Sarnowskich, Juliana Grabińskiego. Do 1969 roku występowali tu znani i cenieni aktorzy i artyści sceny warszawskiej, m.in,: Mieczysław Fogg, Mira Zimińska, Stefan Jaracz, Wiktoria Kawecka, Nina Andrycz, Mieczysława Ćwiklińska, Adolf Dymsza.
Obecnie na deskach Teatru letniego oprócz wspomnianych jesiennych Spotkań Teatralnych odbywają się różnego rodzaju koncerty, przedstawienia muzyczne oraz spotkania związane z życiem Ciechocinka.

           - CERKIEW PRAWOSŁAWNA

Goszcząc w Ciechocinku, warto wstąpić do znajdującej się przy ul. Wojska Polskiego cerkwi prawosławnej pod wezwaniem św. Michała Archanioła. To jedyna taka zabytkowa cerkiew w stylu zauralskim w Polsce oraz jeden z nielicznych zachowanych przykładów architektury cerkiewnej na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Cerkiew została wybudowana w 1894 roku, z gotowych elementów przywiezionych z Rosji. Świątynię wzniesiono na planie prostokąta, z podziałem na trzy części. Miała ona służyć kuracjuszom wyznania prawosławnego. Cerkiew była czynna dla lat dwudziestych poprzedniego stulecia. Później urządzono w niej kasyno ze świetlicą, następnie szkołę i na końcu magazyn. Inicjatorem renowacji cerkwi był arcybiskup - prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego Sawa. 2 grudnia 1995 roku położono kamień węgielny pod budowę świątyni, a 5 października 1996 roku została ona ponownie konsekrowana. W całości zachowała się bogata ornamentyka wokół okien oraz napis na tylnej ścianie: "Z nami Bóg". Ściany wykonano z okrągłych bali, bez użycia gwoździ. Odtworzono kopuły i krzyże oraz kolory; żółty, niebieski i czerwony. W części ołtarzowej umieszczone zostały relikwie dwunastu męczenników betlejemskich, a pomiędzy częścią środkową a ołtarzową znajduje się ikonostas - ściana z ikon, ukazująca świat Królestwa Niebieskiego. Cerkiew to miejsce, które warto obejrzeć, będąc w uzdrowisku. Wizyta w niej i spotkanie z księdzem to jeden z licznych punktów programu popołudniowego przygotowanego dla Gości  Sanatorium Uzdrowiskowego "Chemik".